Όταν ένα ζευγάρι χωρίζει και η επιμέλεια των παιδιών ανατίθεται σε έναν από τους δύο γονείς, ο άλλος γονέας εξακολουθεί να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις απέναντι στο παιδί. Η μη ανάθεση της επιμέλειας δεν σημαίνει απώλεια της γονικής μέριμνας, ούτε αποκλεισμό από τη ζωή του παιδιού.
Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε τα δικαιώματα του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια, καθώς και τις νομικές διαδικασίες που μπορεί να ακολουθήσει εάν τα δικαιώματά του παραβιάζονται.
Γονική μέριμνα και επιμέλεια – Διαφορές
Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τη συνολική ευθύνη για την ανατροφή, την εκπαίδευση και την προστασία του παιδιού. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης, η γονική μέριμνα παραμένει και στους δύο γονείς, εκτός αν το δικαστήριο αποφασίσει διαφορετικά για σοβαρούς λόγους (π.χ. ανικανότητα ή κίνδυνος για το παιδί).
Η επιμέλεια, από την άλλη, αφορά την καθημερινή φροντίδα του παιδιού και συνήθως αποδίδεται σε έναν γονέα. Ο άλλος γονέας, όμως, διατηρεί δικαιώματα επικοινωνίας και συμμετοχής στη ζωή του παιδιού.
Δικαιώματα του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια
Ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια έχει σημαντικά δικαιώματα, τα οποία προστατεύονται από το νόμο.
1. Δικαίωμα επικοινωνίας με το παιδί
Το βασικότερο δικαίωμα είναι η τακτική επικοινωνία με το παιδί. Ο νόμος ορίζει ότι ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια πρέπει να έχει πρόσβαση στο παιδί σε προκαθορισμένες ημέρες και ώρες.
Η επικοινωνία μπορεί να γίνει δια ζώσης, με επισκέψεις ή διανυκτερεύσεις.
Περιλαμβάνει επίσης τηλεφωνικές κλήσεις, βιντεοκλήσεις ή επικοινωνία μέσω διαδικτύου.
Οι συναντήσεις μπορούν να γίνονται στο σπίτι του γονέα ή σε άλλο ουδέτερο χώρο.
Αν ο γονέας με την επιμέλεια παρεμποδίζει την επικοινωνία, ο άλλος γονέας μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο.
2. Δικαίωμα συμμετοχής σε σημαντικές αποφάσεις
Ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια εξακολουθεί να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων που αφορούν:
Την εκπαίδευση του παιδιού (επιλογή σχολείου, δραστηριοτήτων).
Την υγεία του παιδιού (επεμβάσεις, ιατρικές θεραπείες).
Την αλλαγή τόπου διαμονής του παιδιού.
Η μητέρα ή ο πατέρας που έχει την επιμέλεια δεν μπορεί να λάβει αποφάσεις που αλλάζουν ριζικά τη ζωή του παιδιού χωρίς τη συναίνεση του άλλου γονέα.
3. Δικαίωμα ενημέρωσης για την υγεία και την εκπαίδευση του παιδιού
Ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια έχει δικαίωμα να ενημερώνεται για την πρόοδο του παιδιού.
Μπορεί να ζητά πληροφορίες από το σχολείο σχετικά με τη φοίτηση και την απόδοσή του.
Έχει το δικαίωμα να λαμβάνει ενημέρωση από γιατρούς και νοσοκομεία σχετικά με την υγεία του παιδιού.
Μπορεί να συμμετέχει σε σχολικές εκδηλώσεις και γονικές συναντήσεις.
Αν ο γονέας που έχει την επιμέλεια αρνείται να παρέχει πληροφορίες, μπορεί να ζητηθεί νομική παρέμβαση.
4. Δικαίωμα διαμονής με το παιδί για συγκεκριμένα διαστήματα
Συνήθως, ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια έχει δικαίωμα να φιλοξενεί το παιδί στο σπίτι του, ειδικά κατά τη διάρκεια σχολικών διακοπών, Σαββατοκύριακων και αργιών.
Η ακριβής διάρκεια και συχνότητα καθορίζεται από το δικαστήριο ή με συμφωνία μεταξύ των γονέων.
Αν υπάρχουν προβλήματα στην εφαρμογή της επικοινωνίας, μπορεί να ζητηθεί αναπροσαρμογή του προγράμματος μέσω δικαστικής απόφασης.
Πώς μπορεί να διεκδικήσει τα δικαιώματά του ο γονέας;
Αν ο γονέας που έχει την επιμέλεια παρεμποδίζει την επικοινωνία ή παραβιάζει άλλα δικαιώματα, ο άλλος γονέας μπορεί να αναλάβει νομική δράση:
Δικαστική προσφυγή – Μπορεί να καταθέσει αίτηση στο δικαστήριο για τροποποίηση των όρων επικοινωνίας.
Παρέμβαση κοινωνικών υπηρεσιών – Αν υπάρχουν σοβαρές παραβιάσεις, μπορεί να ζητηθεί παρέμβαση κοινωνικών λειτουργών.
Επιβολή νομικών κυρώσεων – Η παραβίαση δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία μπορεί να οδηγήσει σε πρόστιμα ή άλλες κυρώσεις.
Τι γίνεται αν ο γονέας θέλει να διεκδικήσει την επιμέλεια;
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια μπορεί να ζητήσει τροποποίηση της δικαστικής απόφασης.
Αυτό μπορεί να γίνει εάν:
Το παιδί εκφράζει την επιθυμία να ζήσει μαζί του (ειδικά από την ηλικία των 12 και άνω).
Ο γονέας που έχει την επιμέλεια δεν ανταποκρίνεται σωστά στα καθήκοντά του.
Υπάρχουν σοβαροί λόγοι, όπως κακοποίηση, παραμέληση ή ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης.
Σε αυτή την περίπτωση, ο γονέας πρέπει να καταθέσει αίτηση στο δικαστήριο για αλλαγή επιμέλειας και να προσκομίσει αποδείξεις.
Συμπέρασμα
Ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια έχει σημαντικά δικαιώματα στη ζωή του παιδιού. Δεν αποκλείεται από τη λήψη αποφάσεων και έχει δικαίωμα επικοινωνίας, ενημέρωσης και φιλοξενίας του παιδιού.
Αν ο γονέας που έχει την επιμέλεια παραβιάζει αυτά τα δικαιώματα, ο άλλος γονέας μπορεί να προσφύγει στη δικαιοσύνη. Σε ειδικές περιπτώσεις, μπορεί ακόμη και να διεκδικήσει την επιμέλεια, εάν υπάρχουν επαρκείς λόγοι που το επιβάλλουν.
Το συμφέρον του παιδιού είναι ο βασικός παράγοντας που λαμβάνει υπόψη η δικαιοσύνη, και η ισορροπημένη παρουσία και των δύο γονέων στη ζωή του είναι πολύτιμη.
