Η μη εγκαίρως διεκδικούμενη απόρριψη κληρονομίας μπορεί να εφαρμοστεί, αλλά με αυστηρούς όρους.
Ο νόμος ορίζει ότι υπάρχει προθεσμία τεσσάρων μηνών για να γίνει η απόρριψη, που αρχίζει να λαμβάνει χώρα από την ημέρα που ο κληρονόμος ενημερώνεται για τον θάνατο και την ιδιότητά του ως κληρονόμος.
Οι περιπτώσεις που γίνεται δεκτή η απόρριψη εκτός προθεσμίας περιλαμβάνουν:
Πλάνη: Ο κληρονόμος μπορεί να αποδείξει ότι δεν απέρριψε την κληρονομιά εγκαίρως λόγω πλάνης. Αυτή η πλάνη μπορεί να επηρεάζει την περιουσία ή τα νομικά ζητήματα σχετικά με την απόρριψη.
Απάτη: Ο κληρονόμος μπορεί να εξαναγκαστεί να μην απορρίψει την κληρονομιά εγκαίρως λόγω δόλου ή απάτης.
Φυσική ή ψυχική ανικανότητα: Ο κληρονόμος μπορεί να μην είναι σε θέση να ασκήσει το δικαίωμα απόρριψης λόγω σοβαρής ασθένειας.
Άλλοι λόγοι: Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, το δικαστήριο μπορεί να δεχτεί τη μη εγκαίρως διεκδικούμενη απόρριψη για λόγους που θεωρεί εύλογους.
Για να γίνει δεκτή η απόρριψη εκτός προθεσμίας, ο κληρονόμος πρέπει να κινήσει δικαστική διαδικασία στο αρμόδιο δικαστήριο. Η αγωγή πρέπει να υποβληθεί εντός έξι μηνών από την ημερομηνία που κατέπαυσε ο λόγος που εμπόδιζε την έγκαιρη απόρριψη.
Συνέπειες της Μη Έγκαιρης Δήλωσης Αποποίησης Κληρονομιάς
Η μη έγκαιρη δήλωση αποποίησης κληρονομιάς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές συνέπειες για τον προσωρινό κληρονόμο. Αν παρέλθει η τετράμηνη προθεσμία χωρίς να γίνει αποποίηση, ο προσωρινός κληρονόμος καθίσταται αυτομάτως οριστικός κληρονόμος. Αυτό σημαίνει ότι η κληρονομιά θεωρείται αποδεκτή, ακόμα και χωρίς την εκπεφρασμένη βούληση του κληρονόμου, κατάσταση που αποκαλείται «πλασματική αποδοχή κληρονομιάς».
Πλασματική Αποδοχή Κληρονομιάς
Ειδικότερα, οι προσωρινοί κληρονόμοι έχουν περιθώριο τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που ενημερώνονται για την κληρονομιά για να την αποποιηθούν. Αν δεν το κάνουν, θεωρείται ότι αποδέχονται την κληρονομιά, μαζί με τα χρέη και τις υποχρεώσεις που τη συνοδεύουν. Σε αυτήν την περίπτωση, ευθύνονται και με την προσωπική τους περιουσία για τα χρέη της κληρονομιάς.
Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια δυσμενή κατάσταση, όπου οι προσωρινοί κληρονόμοι γίνονται οριστικοί χωρίς να το επιθυμούν. Η ακύρωση αυτής της πλασματικής αποδοχής είναι δυνατή μόνο μέσω δικαστικής απόφασης και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Εκπρόθεσμη Αποποίηση Κληρονομιάς
Υπάρχει ωστόσο δυνατότητα εκπρόθεσμης αποποίησης μέσω δικαστικής οδού. Σύμφωνα με το άρθρο 1857 του Αστικού Κώδικα, ο προσωρινός κληρονόμος μπορεί να ασκήσει αγωγή ακύρωσης της πλασματικής αποδοχής. Αυτή η δυνατότητα παρέχεται σε περιπτώσεις πλάνης, απάτης ή απειλής. Για παράδειγμα, αν ο κληρονόμος δεν γνώριζε τις νομικές διατάξεις σχετικά με την αποποίηση και αποδοχή της κληρονομιάς, μπορεί να επικαλεστεί ουσιώδη πλάνη για να ακυρώσει τη σιωπηρή αποδοχή.
Η ουσιώδης πλάνη ορίζεται ως μια σπουδαία πλάνη που αν ήταν γνωστή στον κληρονόμο, αυτός θα είχε αποποιηθεί την κληρονομιά εντός της προθεσμίας. Ωστόσο, η πλάνη που αφορά το ενεργητικό ή παθητικό της κληρονομιαίας περιουσίας δεν θεωρείται ουσιώδης και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ακύρωση της πλασματικής αποδοχής.
Ποιος Μπορεί να Ασκήσει Αγωγή Ακύρωσης Πλασματικής Αποδοχής για Εκπρόθεσμη Αποποίηση Κληρονομιάς;
Η αγωγή ακύρωσης πλασματικής αποδοχής κληρονομιάς μπορεί να ασκηθεί από το πρόσωπο που αποδέχθηκε την κληρονομιά λόγω πλάνης, απάτης ή απειλής. Επίσης, δικαίωμα άσκησης αυτής της αγωγής έχουν και οι κληρονόμοι του εν λόγω προσώπου, σύμφωνα με το άρθρο 1710 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα.
Κατά Ποιων Στρέφεται η Αγωγή Ακύρωσης της Πλασματικής Αποδοχής;
Η αγωγή για ακύρωση της πλασματικής αποδοχής της κληρονομιάς στρέφεται κατά των προσώπων που ωφελήθηκαν από την ακυρώσιμη πλασματική αποδοχή. Αυτό σημαίνει ότι οι ενάγοντες στρέφονται κατά των ατόμων στα οποία θα μεταβιβαστεί η κληρονομιά μετά την ακύρωση της πλασματικής αποδοχής, καθώς και κατά των δανειστών της κληρονομιάς.
Προθεσμία Άσκησης Αγωγής Ακύρωσης Πλασματικής Αποδοχής
Η προθεσμία για την άσκηση της αγωγής ακύρωσης πλασματικής αποδοχής είναι έξι μήνες, όπως ορίζεται στο άρθρο 1857 εδάφιο 2 του Αστικού Κώδικα. Η προθεσμία αυτή αρχίζει να μετράει από την επόμενη ημέρα της παρέλευσης άπρακτης της προθεσμίας για αποποίηση της κληρονομιάς.
Διαδικασία και Προϋποθέσεις για Ακύρωση Αποδοχής Κληρονομιάς
Η ακύρωση της αποδοχής κληρονομιάς λόγω μη εμπρόθεσμης δήλωσης αποποίησης μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω δικαστικής απόφασης. Αφού η απόφαση γίνει τελεσίδικη, ο κληρονόμος πρέπει να προβεί άμεσα και σύμφωνα με τον νόμο στην αποποίηση της κληρονομιάς.
Με αυτόν τον τρόπο, τα πρόσωπα που έκαναν αποδοχή κληρονομιάς υπό συνθήκες πλάνης, απάτης ή απειλής έχουν τη δυνατότητα να επανέλθουν και να επιτύχουν την ακύρωση της αποδοχής μέσω της δικαστικής οδού.
Νομολογία για την Εκπρόθεσμη Αποποίηση Κληρονομιάς
Η νομολογία παρέχει σημαντικές κατευθύνσεις και διευκρινίσεις για την εκπρόθεσμη αποποίηση κληρονομιάς και την ακύρωση της πλασματικής αποδοχής.
Απόφαση Αρείου Πάγου υπ’ αριθ. 1534/2011
Στην απόφαση αυτή, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα να αποποιηθεί την κληρονομιά εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που ενημερώνεται για την επαγωγή της κληρονομιάς και τον λόγο αυτής. Εάν αυτή η προθεσμία παρέλθει άπρακτη, τότε η κληρονομιά θεωρείται αυτομάτως αποδεκτή.
Η γνώση της υπαγωγής αφορά τη γνώση του θανάτου του κληρονομούμενου και του λόγου της κληρονομιάς, είτε μέσω διαθήκης είτε μέσω εξ αδιαθέτου διαδοχής. Για τις περιπτώσεις εξ αδιαθέτου διαδοχής, η προθεσμία αποποίησης αρχίζει από τη στιγμή που ο κληρονόμος γνωρίζει τον θάνατο του συγγενούς του.
Απόφαση Αρείου Πάγου υπ’ αριθ. 173/2014
Σύμφωνα με την απόφαση αυτή, η αποδοχή της κληρονομιάς που προκύπτει από την αδυναμία αποποίησης εντός της προθεσμίας μπορεί να προσβληθεί λόγω πλάνης. Η αποδοχή που γίνεται υπό το πλάσμα του νόμου και δεν συμφωνεί με τη βούληση του κληρονόμου λόγω ουσιώδους πλάνης, μπορεί να ακυρωθεί. Ουσιώδης πλάνη μπορεί να προκύψει από άγνοια ή εσφαλμένη γνώση της κατάστασης που επηρέασε τη βούληση του κληρονόμου.
Απόφαση Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών υπ’ αριθ. 373/2018
Στην απόφαση αυτή, κρίθηκε ότι η αποποίηση κληρονομιάς δεν επιφέρει τα έννομα αποτελέσματά της εάν έχει προηγηθεί πλασματική αποδοχή λόγω πλάνης, εκτός εάν η πλασματική αποδοχή ακυρωθεί τελεσίδικα. Η ακύρωση της πλασματικής αποδοχής μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω αγωγής ή αντίστοιχης ένστασης βάσει του άρθρου 1857 παράγραφος 2 του Αστικού Κώδικα.
Η αγωγή για την ακύρωση της αποδοχής στρέφεται κατά των προσώπων που ωφελούνται από την ακυρώσιμη πλασματική αποδοχή και κατά των δανειστών της κληρονομιάς. Αυτό σημαίνει ότι στρέφεται κατά αυτών που θα λάβουν την κληρονομιά μετά την ακύρωση και την αποποίηση.
Η εκπρόθεσμη αποποίηση κληρονομιάς είναι δυνατή μέσω δικαστικής απόφασης, εφόσον αποδειχθεί ότι υπήρξε πλάνη, απάτη ή απειλή. Η νομολογία αναγνωρίζει την ανάγκη προστασίας των κληρονόμων που βρέθηκαν σε δυσμενή θέση λόγω πλασματικής αποδοχής, παρέχοντας τους το δικαίωμα να ακυρώσουν αυτή την αποδοχή και να αποποιηθούν την κληρονομιά σύμφωνα με τις νόμιμες διαδικασίες.
Συμπέρασμα
Η μη έγκαιρη αποποίηση κληρονομιάς μπορεί να επιφέρει σημαντικές συνέπειες, μετατρέποντας τον προσωρινό σε οριστικό κληρονόμο και καθιστώντας τον υπεύθυνο για τα χρέη της κληρονομιάς. Αν και υπάρχει η δυνατότητα εκπρόθεσμης αποποίησης μέσω δικαστικής απόφασης, αυτή προϋποθέτει συγκεκριμένες συνθήκες όπως πλάνη, απάτη ή απειλή.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η μη εγκαίρως διεκδικούμενη απόρριψη είναι μια περίπλοκη νομική διαδικασία και συνιστάται η συμβουλή ενός δικηγόρου. Η αγωγή για απόρριψη εκτός προθεσμίας μπορεί να απορριφθεί από το δικαστήριο εάν δεν πληρούνται οι αυστηροί όροι που ορίζει ο νόμος.
