Το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμισης.
Η συκοφαντική δυσφήμιση ορίζεται από τον Ποινικό Κώδικα ως η διάδοση ψευδών πληροφοριών για κάποιον σε τρίτους, που βλάπτουν την τιμή και την υπόληψή του. Το θύμα της συκοφαντικής δυσφήμισης μπορεί να υποστεί σοβαρές επιπτώσεις στην προσωπική και επαγγελματική του ζωή. Αυτές οι επιπτώσεις περιλαμβάνουν κοινωνική και επαγγελματική απομόνωση και δυσκολίες λόγω των ψευδών ισχυρισμών. Η έννομη τάξη προστατεύει τα δικαιώματα του θύματος με διάφορους τρόπους, όπως θα αναλυθεί παρακάτω.
Πότε στοιχειοθετείται η συκοφαντική δυσφήμιση;
Η συκοφαντική δυσφήμιση προκύπτει όταν κάποιος εκφράζει ή διαδίδει ψευδείς πληροφορίες σε τρίτους, οι οποίες είναι ανήθικες και αντίθετες με την ευπρέπεια. Αυτές οι πληροφορίες πρέπει να είναι αντικειμενικά ψευδείς και να αποσκοπούν στην προσβολή της τιμής και της υπόληψης του ατόμου. Η δήλωση μπορεί να προέρχεται από προσωπική πεποίθηση ή από τρίτους. Η διάδοση συμβαίνει όταν μεταδίδεται πληροφορία από άλλον.
Η συκοφαντική δυσφήμιση προκύπτει όταν κάποιος διαδίδει ψευδείς πληροφορίες για ένα άτομο ενώπιον τρίτων, βλάπτοντας την τιμή και την υπόληψή του. Αυτές οι πληροφορίες πρέπει να είναι αντικειμενικά ψευδείς και να διαδίδονται με πρόθεση. Ο στόχος είναι να πληγεί η φήμη του ατόμου. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε μέσω ισχυρισμών είτε μέσω διαδόσεων.
Οι ισχυρισμοί θεωρούνται ανακοινώσεις που προέρχονται από προσωπική πεποίθηση ή γνώμη. Μπορεί επίσης να προέρχονται από τρίτα πρόσωπα. Από την άλλη πλευρά, η διάδοση συμβαίνει όταν μεταδίδεται μια πληροφορία που έχει γίνει γνωστή από κάποιον άλλον.
Για να θεωρηθεί κάποιος ένοχος συκοφαντικής δυσφήμισης, πρέπει να είναι εν γνώσει του ότι οι πληροφορίες είναι ψευδείς. Επίσης, πρέπει να υπάρχει άμεσος δόλος. Αυτό σημαίνει ότι ο δράστης ήθελε να διαδώσει τις ψευδείς πληροφορίες και γνώριζε ότι θα βλάψουν την τιμή και την υπόληψη του θύματος.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για τη στοιχειοθέτηση;
Η συκοφαντική δυσφήμιση πρέπει να περιλαμβάνει τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
Ψευδής πληροφορία: Η πληροφορία που διαδίδεται πρέπει να είναι ψευδής.
Διάδοση σε τρίτους: Οι ψευδείς πληροφορίες πρέπει να διαδίδονται σε τρίτους.
Γνώση της ψευδότητας: Ο δράστης πρέπει να γνωρίζει ότι η πληροφορία είναι ψευδής.
Πρόθεση βλάβης: Πρέπει να υπάρχει πρόθεση να βλάψει την τιμή και την υπόληψη του θύματος.
Διαφορά με την απλή δυσφήμιση:
Αν η πληροφορία που διαδίδεται είναι αληθινή, τότε δεν υπάρχει συκοφαντική δυσφήμιση. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να πρόκειται για απλή δυσφήμιση. Είναι σημαντικό να εξετάζεται αν πληρούται το αδίκημα της δυσφήμισης.
Προστασία του θύματος:
Σε περίπτωση συκοφαντικής δυσφήμισης, το θύμα έχει διάφορες νομικές επιλογές για την προστασία του:
Υποβολή έγκλησης: Η έγκληση πρέπει να υποβληθεί εντός τριών μηνών από τη στιγμή που το θύμα πληροφορήθηκε τη συκοφαντία.
Άσκηση αγωγής: Στόχος είναι η παύση της προσβολής και η αποζημίωση του θύματος για την ηθική βλάβη.
Ασφαλιστικά μέτρα: Σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων διαδόσεων, το θύμα μπορεί να ζητήσει άμεση προστασία από το δικαστήριο.
Πώς μπορεί να κριθεί αθώος ο δράστης;
Σύμφωνα με το άρθρο 367 ΠΚ, δεν αποτελεί άδικη πράξη η εκδήλωση για την εκτέλεση νόμιμων καθηκόντων ή τη διαφύλαξη δικαιώματος. Οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου αυτού περιλαμβάνουν:
Αναλογικότητα: Η διαφύλαξη πρέπει να ανταποκρίνεται στη σημασία του δικαιολογημένου ενδιαφέροντος.
Μοναδική προστασία: Το δικαιολογημένο ενδιαφέρον να μην μπορεί να προστατευθεί αλλιώς.
Σκοπός διαφύλαξης: Ο δράστης να κινήθηκε από το δικαιολογημένο ενδιαφέρον χωρίς σκοπό εξύβρισης.
Η ύπαρξη σκοπού εξύβρισης εξετάζεται από το δικαστήριο με βάση το σύνολο του κειμένου και την ενέργεια του δράστη.
α) Η διαφύλαξη να ανταποκρίνεται στη σημασία του δικαιολογημένου ενδιαφέροντος. β) Το δικαιολογημένο ενδιαφέρον να μην μπορεί να προστατευθεί αλλιώς. γ) Ο δράστης να κινήθηκε από δικαιολογημένο ενδιαφέρον, χωρίς σκοπό εξύβρισης.
Για να διαπιστωθεί αν υπάρχει σκοπός εξύβρισης, το δικαστήριο εξετάζει το σύνολο του κειμένου και την ενέργεια του δράστη.
Ψευδείς ισχυρισμοί και δόλος:
Οι ισχυρισμοί ή οι διαδόσεις πρέπει να είναι ψευδείς και ο υπαίτιος πρέπει να γνωρίζει την ψευδότητα τους. Απαιτείται άμεσος δόλος, που σημαίνει ότι η διάδοση ψευδών πληροφοριών γίνεται με πρόθεση και γνώση ότι θα βλάψει την τιμή και την υπόληψη του ατόμου.
Τι ισχύει αν το γεγονός είναι αληθινό;
Αν ο ισχυρισμός είναι αληθινός, δεν υπάρχει συκοφαντική δυσφήμιση. Σε αυτήν την περίπτωση, πρέπει να εξεταστεί αν πληρούται το αδίκημα της δυσφήμισης.
Ποινή για συκοφαντική δυσφήμιση:
Σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα, όπως τροποποιήθηκε το 2019, η ποινή για συκοφαντική δυσφήμιση είναι φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών και χρηματική ποινή. Αν η πράξη έγινε μέσω διαδικτύου ή δημόσια, η φυλάκιση είναι τουλάχιστον έξι μήνες.
Προστασία του θύματος:
Το θύμα της συκοφαντικής δυσφήμισης μπορεί να ακολουθήσει τις εξής νομικές οδούς:
α) Υποβολή Έγκλησης: Η έγκληση πρέπει να υποβληθεί εντός τριών μηνών από τη στιγμή που το θύμα πληροφορήθηκε τη συκοφαντία. Διαφορετικά, χάνεται το δικαίωμα προσφυγής στις ποινικές αρχές.
β) Άσκηση Αγωγής: Η αγωγή αποσκοπεί στην παύση της προσβολής και στην αποζημίωση του θύματος για την ηθική βλάβη.
γ) Ασφαλιστικά Μέτρα: Σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων συκοφαντικών διαδόσεων, το θύμα μπορεί να ζητήσει άμεση προστασία από το δικαστήριο.
