Νόμος 4800/2021: Νέες Αλλαγές στην Επιμέλεια των Τέκνων στην Ελλάδα

Ο νόμος 4800/2021, που ψηφίστηκε στις 21 Μαΐου 2021, επέφερε σημαντικές αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο της Ελλάδας, ειδικά σε θέματα που αφορούν την επιμέλεια των τέκνων σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης των γονέων. Με τον νέο αυτό νόμο, η επιμέλεια του τέκνου ανατίθεται κατά κανόνα από κοινού και στους δύο γονείς, δηλαδή εισάγεται η συνεπιμέλεια. Αυτή η σημαντική αλλαγή αντικατοπτρίζει μια προσπάθεια να διασφαλιστεί η ισότητα των γονέων στην ανατροφή των παιδιών τους και να προωθηθεί το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου.

Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, σε περίπτωση διάλυσης της συμβίωσης των γονέων, η επιμέλεια του παιδιού ανατίθεται και στους δύο γονείς από κοινού, εκτός αν ο δικαστής αποφασίσει ότι αυτό δεν είναι προς το συμφέρον του παιδιού.

Η επιμέλεια περιλαμβάνει την καθημερινή φροντίδα, την εκπαίδευση και τα θέματα της καθημερινής ζωής του παιδιού, ενώ η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τη λήψη σημαντικών αποφάσεων για τη ζωή του, όπως η επιλογή σχολείου, θρησκείας και ονόματος.

Ο δικαστής, κατά την απόφασή του, λαμβάνει υπόψη διάφορους παράγοντες που αφορούν το συμφέρον του παιδιού, όπως:

• Η φυσική, ψυχική και συναισθηματική κατάσταση του παιδιού.
• Η σχέση του παιδιού με τους γονείς του.
• Οι συνθήκες διαβίωσης του παιδιού.
• Οι ικανότητες των γονέων να φροντίσουν το παιδί.

Η συνεπιμέλεια είναι η πιο διαδεδομένη πρακτική στην Ελλάδα μετά τις αλλαγές που επέφερε ο νόμος 4800/2021 στο Οικογενειακό Δίκαιο. Ο πατέρας έχει δικαίωμα να ασκεί την επιμέλεια του παιδιού του, εφόσον αυτό κρίνεται προς το συμφέρον του παιδιού.

Ορισμένες φορές, ο δικαστής μπορεί να αποφασίσει ότι η επιμέλεια πρέπει να δοθεί αποκλειστικά στον πατέρα, συνήθως στις εξής περιπτώσεις:

• Ο πατέρας είναι ο μόνος γονέας που είναι διαθέσιμος να φροντίσει το παιδί.
• Η μητέρα είναι ανίκανη να φροντίσει το παιδί λόγω σωματικής ή ψυχικής ασθένειας.
• Η μητέρα έχει κακοποιητική συμπεριφορά απέναντι στο παιδί.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επιμέλεια του παιδιού στον πατέρα είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα που κρίνεται από τον δικαστή βάσει των ειδικών συνθηκών κάθε περίπτωσης. Ο πατέρας που επιθυμεί να ασκήσει την επιμέλεια του παιδιού πρέπει να προσκομίσει στο δικαστήριο αποδεικτικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού.

Βασικές Αλλαγές

Συνεπιμέλεια

Με βάση τον νέο νόμο, η επιμέλεια του τέκνου ανήκει κατά κανόνα και στους δύο γονείς από κοινού. Αυτό σημαίνει ότι τόσο ο πατέρας όσο και η μητέρα έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις όσον αφορά την ανατροφή, την εκπαίδευση και τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Η συνεπιμέλεια απαιτεί από τους γονείς να λαμβάνουν από κοινού αποφάσεις για σημαντικά ζητήματα που αφορούν το παιδί, όπως είναι η εκπαίδευση, η υγεία και η θρησκεία του.

Κοινή Λήψη Αποφάσεων

Η συνεπιμέλεια απαιτεί μια διαδικασία κοινής λήψης αποφάσεων, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει τη διαβούλευση και τη συμφωνία των γονέων σε σημαντικά θέματα που αφορούν το παιδί. Στις περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η συμφωνία, οι γονείς μπορούν να απευθυνθούν στα οικογενειακά δικαστήρια για επίλυση της διαφοράς.

Επαφή και Επικοινωνία με το Τέκνο

Ο νέος νόμος προωθεί επίσης την επαφή και την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει. Η τακτική επαφή και επικοινωνία θεωρείται ουσιώδης για την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Το δικαστήριο μπορεί να ορίσει συγκεκριμένες ρυθμίσεις για την επαφή, εάν οι γονείς δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους.

Οικονομικές Υποχρεώσεις

Η συνεπιμέλεια δεν αναιρεί τις οικονομικές υποχρεώσεις των γονέων προς το τέκνο. Κάθε γονέας υποχρεούται να συμβάλλει στις ανάγκες του παιδιού ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες. Ο νόμος καθορίζει τον τρόπο υπολογισμού των αναγκαίων δαπανών και την κατανομή τους μεταξύ των γονέων.

Πλεονεκτήματα της Συνεπιμέλειας

Η εφαρμογή της συνεπιμέλειας φέρει πολλαπλά οφέλη τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Συγκεκριμένα:

1. Ψυχολογική Σταθερότητα: Τα παιδιά διατηρούν τη σχέση τους και με τους δύο γονείς, γεγονός που συμβάλλει στην ψυχολογική τους σταθερότητα και ασφάλεια.
2. Εξισορρόπηση Ρόλων: Οι γονείς μοιράζονται τις ευθύνες και τις χαρές της ανατροφής των παιδιών, γεγονός που προωθεί την ισότητα των φύλων στην οικογενειακή ζωή.
3. Μείωση Συγκρούσεων: Η ανάγκη για συνεχή επικοινωνία και συνεργασία μπορεί να μειώσει τις συγκρούσεις και τις εντάσεις μεταξύ των γονέων.

Προκλήσεις και Αντιδράσεις

Παρά τα πλεονεκτήματα, η εφαρμογή της συνεπιμέλειας μπορεί να συνοδεύεται και από προκλήσεις. Ορισμένοι γονείς μπορεί να δυσκολευτούν να συνεργαστούν αποτελεσματικά, ειδικά εάν υπάρχουν σημαντικές διαφορές ή συγκρούσεις μεταξύ τους. Επιπλέον, οι αντιδράσεις προς τον νόμο έχουν αναδείξει την ανάγκη για επαρκή υποστήριξη και καθοδήγηση των γονέων, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν τις νέες απαιτήσεις που προκύπτουν από τη συνεπιμέλεια.

Κριτήρια για την ανάθεση της επιμέλειας

Με βάση τον νέο νόμο, ο δικαστής πρέπει να εξετάσει ορισμένα βασικά κριτήρια κατά την ανάθεση της επιμέλειας των παιδιών:

1. Το συμφέρον του παιδιού: Αυτός είναι ο κυριότερος παράγοντας που λαμβάνεται υπόψη από το δικαστήριο.
2. Προσωπικότητα και ικανότητες των γονέων: Περιλαμβάνει την ωριμότητα και την ικανότητα των γονέων να μεγαλώσουν και να εκπαιδεύσουν το παιδί.
3. Σχέσεις γονέων και παιδιού: Η ποιότητα των σχέσεων που διατηρούν οι γονείς με το παιδί.
4. Συνθήκες διαβίωσης: Οι συνθήκες διαβίωσης τόσο των γονέων όσο και του παιδιού.
5. Ανάγκες του παιδιού: Συγκεκριμένα, οι ανάγκες του παιδιού, ιδιαίτερα αν έχει αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Διαδικασία ανάθεσης της επιμέλειας

Η διαδικασία ξεκινάει όταν ένας ή και οι δύο γονείς καταθέσουν αίτηση στο αρμόδιο δικαστήριο. Η αίτηση πρέπει να περιέχει τα εξής:

1. Στοιχεία των γονέων και του παιδιού: Ονοματεπώνυμα, διευθύνσεις, κ.λπ.
2. Αίτημα του αιτούντα γονέα: Τι ζητάει ο γονέας που υποβάλλει την αίτηση.
3. Επιχειρήματα του αιτούντα γονέα: Λόγοι για τους οποίους το αίτημα εξυπηρετεί το συμφέρον του παιδιού.

Μετά την υποβολή της αίτησης, το δικαστήριο:

1. Εξετάζει τα στοιχεία: Αναλύει τα δεδομένα που έχουν υποβληθεί από τον αιτούντα γονέα.
2. Καλεί τους γονείς σε συζήτηση: Οι γονείς έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις απόψεις τους και να απαντήσουν σε ερωτήσεις του δικαστηρίου.

Τέλος, το δικαστήριο λαμβάνει απόφαση σχετικά με την επιμέλεια εντός έξι μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης.

Συμπέρασμα

Ο νόμος 4800/2021 εισάγει σημαντικές αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο της Ελλάδας, με την προώθηση της συνεπιμέλειας ως βασικού μοντέλου για την επιμέλεια των τέκνων σε περιπτώσεις διακοπής της συμβίωσης των γονέων. Παρά τις προκλήσεις που μπορεί να προκύψουν, η συνεπιμέλεια έχει τη δυνατότητα να προσφέρει σημαντικά οφέλη για την ψυχολογική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, προωθώντας ταυτόχρονα την ισότητα των γονέων στην ανατροφή των τέκνων τους.