Τόκος επιδικίας σε περίπτωση τροπής του καταψηφιστικού αιτήματος της αγωγής σε αναγνωριστικό
Κατά το προηγούμενο του νόμου 4055/2012 νομικό καθεστώς, είχε παγία νομολογηθεί αναφορικά με τις διατάξεις των άρθρων 345 και 346 ΑΚ, που αφορούν τους τόκους υπερημερίας και επιδικίας. Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 340, 345, 346 ΑΚ, 215 παρ. 1 εδάφ. αʼ, 221 και 295 παρ. 1 ΚΠολΔ, συνάγεται ότι αν το καταψηφιστικό αίτημα αγωγής για χρηματική απαίτηση περιοριστεί σε αναγνωριστικό, δεν οφείλονται δικονομικοί τόκοι κατά το άρθρο 346 ΑΚ.
Το νομικό πλαίσιο
Τα άρθρα 340, 345 και 346 ΑΚ ορίζουν τους κανόνες για τους τόκους υπερημερίας και επιδικίας. Το άρθρο 215 παρ. 1 εδάφ. α’ και το άρθρο 221 ΚΠολΔ καθορίζουν τη διαδικασία επίδοσης και τη συνέπεια της επίδοσης μιας αγωγής. Το άρθρο 295 παρ. 1 ΚΠολΔ αναφέρεται στη δυνατότητα περιορισμού του καταψηφιστικού αιτήματος σε αναγνωριστικό.
Επίδοση αγωγής και οφειλή τόκων
Όταν το καταψηφιστικό αίτημα περιορίζεται σε αναγνωριστικό, δεν οφείλονται δικονομικοί τόκοι από την επίδοση της αγωγής. Η αγωγή θεωρείται ότι δεν ασκήθηκε κατά το καταψηφιστικό αίτημα από την επίδοση και έπειτα. Ωστόσο, οι συνέπειες της επίδοσης της αγωγής ως όχλησης παραμένουν. Αυτές οι συνέπειες καθιστούν τον οφειλέτη υπερήμερο κατά τα άρθρα 340 και 345 ΑΚ. Η επίδοση της καταψηφιστικής αγωγής έχει χαρακτήρα οιονεί όχλησης του οφειλέτη.
Νομολογία
Η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου έχει αποφανθεί πολλές φορές για το θέμα αυτό. Στην απόφαση ΑΠ Ολομ. 23-24/2004, επιβεβαιώθηκε ότι η επίδοση καταψηφιστικής αγωγής για χρηματική απαίτηση δεν είναι μόνο σύνθετη διαδικαστική πράξη. Έχει επίσης το χαρακτήρα όχλησης του οφειλέτη. Η απόφαση αυτή ακολούθησε προηγούμενες αποφάσεις, όπως η ΑΠ Ολομ. 13/1994, η οποία είχε παγιώσει αυτή την ερμηνεία. Παρόμοια απόφαση ήταν η ΑΠ 989/2007, η οποία επιβεβαίωσε ότι η μετατροπή του καταψηφιστικού αιτήματος σε αναγνωριστικό αίρει την οφειλή δικονομικών τόκων, αλλά όχι την υπερημερία.
Πρακτική εφαρμογή
Στην πράξη, όταν ένας δανειστής ασκεί αγωγή με καταψηφιστικό αίτημα, ο οφειλέτης τίθεται σε υπερημερία από την επίδοση της αγωγής. Αν όμως το καταψηφιστικό αίτημα περιοριστεί σε αναγνωριστικό, η υπερημερία παραμένει. Ωστόσο, οι δικονομικοί τόκοι δεν οφείλονται. Αυτό σημαίνει ότι ο οφειλέτης παραμένει υπερήμερος και οφείλει τόκους υπερημερίας, αλλά όχι τόκους επιδικίας.
Το άρθρο 346 ΑΚ και οι αλλαγές με το νόμο 4055/2012
Το άρθρο 346 του Αστικού Κώδικα (ΑΚ) που όριζε τις υποχρεώσεις του οφειλέτη χρηματικής οφειλής αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του νόμου 4055/2012. Αυτή η αλλαγή τέθηκε σε ισχύ στις 2 Απριλίου 2012, σύμφωνα με το άρθρο 113 του ίδιου νόμου.
Προηγούμενο νομικό καθεστώς
Πριν την αλλαγή, το άρθρο 346 ΑΚ ανέφερε ότι ο οφειλέτης χρηματικής οφειλής, ακόμα και αν δεν είναι υπερήμερος, οφείλει νόμιμους τόκους από την ημέρα που επιδόθηκε η αγωγή για το ληξιπρόθεσμο χρέος. Αυτό σήμαινε ότι μόλις επιδοθεί η αγωγή, ο οφειλέτης ήταν υποχρεωμένος να καταβάλει τόκους.
Νέο νομικό καθεστώς
Με τον νόμο 4055/2012, το άρθρο 346 ΑΚ τροποποιήθηκε. Το νέο άρθρο ορίζει ότι ο οφειλέτης χρηματικής οφειλής, ακόμα και αν δεν είναι υπερήμερος, οφείλει νόμιμους τόκους από την επίδοση της αγωγής ή της διαταγής πληρωμής για το ληξιπρόθεσμο χρέος. Αυτή η διάταξη προσθέτει και τη διαταγή πληρωμής ως σημείο έναρξης της υποχρέωσης καταβολής τόκων.
Τόκος επιδικίας
Σύμφωνα με το νέο άρθρο 346 ΑΚ, το ποσοστό του τόκου επιδικίας είναι δύο εκατοστιαίες μονάδες υψηλότερο από τον τόκο υπερημερίας. Ο τόκος υπερημερίας καθορίζεται εκάστοτε από το νόμο ή με δικαιοπραξία. Αυτό σημαίνει ότι ο τόκος επιδικίας είναι πάντα ανώτερος από τον τόκο υπερημερίας, ενισχύοντας έτσι την πίεση προς τον οφειλέτη να εκπληρώσει την οφειλή του.
Νομικές συνέπειες
Η αλλαγή αυτή έχει σημαντικές νομικές συνέπειες. Πρώτον, αυξάνει το κόστος για τον οφειλέτη σε περίπτωση που καθυστερήσει την πληρωμή. Δεύτερον, παρέχει ένα επιπλέον κίνητρο για την έγκαιρη εξόφληση των οφειλών. Ο αυξημένος τόκος επιδικίας λειτουργεί ως αντικίνητρο για την καθυστέρηση της πληρωμής.
Πρακτική εφαρμογή
Στην πράξη, η νέα διάταξη εφαρμόζεται από τα δικαστήρια για να υπολογίσουν τους τόκους που οφείλει ο οφειλέτης από την επίδοση της αγωγής ή της διαταγής πληρωμής. Οι δικηγόροι και οι δικαστές πρέπει να είναι ενήμεροι για την αλλαγή αυτή ώστε να διασφαλίζουν ότι οι αποφάσεις τους είναι σύμφωνες με το νέο νομικό πλαίσιο.
Συμπεράσματα
Η τροποποίηση του άρθρου 346 ΑΚ από το νόμο 4055/2012 εισάγει σημαντικές αλλαγές στην αντιμετώπιση των χρηματικών οφειλών. Η προσθήκη της διαταγής πληρωμής ως σημείο έναρξης των τόκων επιδικίας και η αύξηση του ποσοστού του τόκου επιδικίας ενισχύουν την προστασία των δανειστών. Παράλληλα, αυξάνουν τις υποχρεώσεις των οφειλετών και τους ενθαρρύνουν να εξοφλούν τις οφειλές τους έγκαιρα. Η κατανόηση και εφαρμογή των νέων διατάξεων είναι κρίσιμη για όλους τους εμπλεκόμενους στον τομέα της δικαιοσύνης και των χρηματικών συναλλαγών.
Συμπεράσματα
Σύμφωνα με το προγενέστερο του νόμου 4055/2012 νομικό καθεστώς, η μετατροπή του καταψηφιστικού αιτήματος σε αναγνωριστικό αίρει την οφειλή δικονομικών τόκων. Ωστόσο, η υπερημερία παραμένει λόγω της επίδοσης της αγωγής. Οι τόκοι υπερημερίας οφείλονται από την επίδοση της αγωγής, καθώς η επίδοση έχει το χαρακτήρα οιονεί όχλησης. Η νομολογία του Αρείου Πάγου έχει παγιώσει αυτή την ερμηνεία, παρέχοντας σαφήνεια και κατευθύνσεις για την εφαρμογή του νόμου.
Εν κατακλείδι, η κατανόηση των διατάξεων και της νομολογίας είναι κρίσιμη για τη σωστή εφαρμογή του νόμου. Οι δανειστές και οι οφειλέτες πρέπει να γνωρίζουν τις συνέπειες της επίδοσης και της τροπής των αιτημάτων στις αγωγές τους. Αυτό θα τους βοηθήσει να διαχειριστούν καλύτερα τις νομικές και οικονομικές τους υποχρεώσεις.
