Τρόπος λήψης αποζημίωσης για βλάβες από έγκλημα
Μέσω των αστικών δικαστηρίων και της νομοθεσίας που προβλέπεται στον Αστικό Κώδικα, μπορεί ο παθόντας να διεκδικήσει αποζημίωση για την αδικοπραξία που τελέστηκε σε βάρος του.
Είδη εγκληματικής πράξης για τα οποία μπορεί να χορηγηθεί αποζημίωση:
Αποζημίωση για σωματική βλάβη:
Αποζημίωση για σωματική βλάβη μπορεί να χορηγηθεί για κάθε είδος εγκληματικής πράξης, εάν η σωματική βλάβη αποτελεί φυσικό επακόλουθο του εγκλήματος.
Σοβαρή βλάβη από συγκεκριμένες εγκληματικές πράξεις:
Αποζημίωση μπορεί να χορηγηθεί για σοβαρή βλάβη που προκαλείται από εγκλήματα κατά του προσώπου, όπως επίθεση ή βιασμός.
Αποζημίωση για εγκλήματα κατά της ελευθερίας, όπως παράνομη στέρηση της ελευθερίας.
Αποζημίωση για εγκλήματα κατά της ειρήνης, όπως παράνομη απειλή του θύματος.
Αποζημίωση για ζημία που προκαλείται μέσω συκοφαντικής δυσφήμισης.
Αποζημίωση για υλική και οικονομική ζημία:
Αποζημίωση για υλική ζημία, όπως κλοπή ή φθορά ξένης ιδιοκτησίας.
Αποζημίωση για αμιγώς οικονομική ζημία, όπως απάτη.
Με βάση τα παραπάνω, η δυνατότητα αποζημίωσης για ζημία που προκλήθηκε από έγκλημα εξαρτάται από το είδος της ζημίας και τη φύση της εγκληματικής πράξης.
Είδη Βλάβης για τα οποία μπορεί να χορηγηθεί Αποζημίωση:
1. Σωματική Βλάβη:
Ιατρικές και άλλες δαπάνες: Αποζημίωση για ιατρικά έξοδα και άλλες σχετικές δαπάνες τόσο για τον παθόντα όσο και, σε εύλογο βαθμό, για στενό συγγενή του.
Καταστροφή προσωπικών αντικειμένων: Αποζημίωση για καταστροφή ενδυμάτων, γυαλιών και παρόμοιων αντικειμένων που φορούσε ο παθών κατά τον χρόνο πρόκλησης της βλάβης.
Διαφυγόντα εισοδήματα: Αποζημίωση για το εισόδημα που χάθηκε λόγω της βλάβης.
Ηθική βλάβη: Αποζημίωση για τον πόνο και την ταλαιπωρία που υπέστη ο παθόντας.
Μόνιμη σωματική και ηθική βλάβη: Αποζημίωση για παραμόρφωση ή άλλη μόνιμη βλάβη.
2. Σωματική Βλάβη που επέφερε θάνατο:
Έξοδα κηδείας: Αποζημίωση για τα έξοδα κηδείας και άλλα έξοδα που απορρέουν από τον θάνατο.
Απώλεια διατροφής: Αποζημίωση για την απώλεια διατροφής υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Ψυχική οδύνη για τους στενούς συγγενείς του θανόντος.
Σωματική βλάβη στενού συγγενή: Αποζημίωση για σωματική βλάβη που προκλήθηκε ως αποτέλεσμα του θανάτου του θύματος σε στενό συγγενή του.
3. Εγκλήματα κατά του προσώπου, της ελευθερίας ή της ειρήνης του θύματος, και συκοφαντική δυσφήμιση:
Αποζημίωση χορηγείται όταν συντρέχει σοβαρή παραβίαση της ακεραιότητας του προσώπου.
4. Υλική Ζημία:
Αποζημίωση για κλοπή ή φθορά ξένης ιδιοκτησίας μπορεί να χορηγηθεί εάν το έγκλημα τελέστηκε από πρόσωπο υπό αναγκαστική κράτηση από κρατικούς φορείς (π.χ. φυγόδικους ή φυγόποινους).
Ιδιαίτερα δυσμενείς περιπτώσεις: Αποζημίωση μπορεί να χορηγηθεί όταν η βλάβη έχει μειώσει σημαντικά τις ευκαιρίες βιοπορισμού του παθόντος ή όταν η αποζημίωση κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική για άλλους λόγους.
5. Αμιγώς Οικονομική Ζημία:
Αποζημίωση για οικονομική ζημία, όπως απάτη ή υπεξαίρεση.
Σε υποθέσεις φυγοδίκων ή φυγοποίνων: Αποζημίωση μπορεί να χορηγηθεί αν συντρέχουν ειδικοί λόγοι ή σε ιδιαίτερα δυσμενείς περιπτώσεις που μειώνουν σημαντικά τις ευκαιρίες βιοπορισμού του παθόντος ή όταν η αποζημίωση κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική για άλλους λόγους.
Σημείωση: Οποιαδήποτε λοιπά οφέλη δικαιούται ο παθών (π.χ. κοινωνικές παροχές, σύνταξη ή αποζημίωση από τον εργοδότη του) αφαιρούνται κατά τον καθορισμό της αποζημίωσης για διαφυγόντα εισοδήματα και διατροφή.
Είδη Εγκληματικής Πράξης για τα οποία Μπορεί να Χορηγηθεί Αποζημίωση στην Ελλάδα
Η ελληνική νομοθεσία για την αποζημίωση θυμάτων από εγκλήματα βίας περιλαμβάνει τα εξής εγκλήματα που έχουν τελεστεί στην Ελλάδα:
Εγκλήματα βίας από πρόθεση
Εγκλήματα που προβλέπονται στα εξής άρθρα του Ποινικού Κώδικα:
Άρθρο 323Α: Εμπορία ανθρώπων (trafficking) για διάφορους σκοπούς όπως δουλεία, εργασιακή ή γενετήσια εκμετάλλευση, αφαίρεση κυττάρων, ιστών ή οργάνων.
Άρθρο 336: Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας σε βάρος ανηλίκου.
Άρθρο 339 παρ. 1 και 3: Γενετήσιες πράξεις με ανηλίκους ή ενώπιόν τους.
Άρθρο 342 παρ. 1: Κατάχρηση ανηλίκων.
Άρθρο 348Α: Πορνογραφία ανηλίκων.
Άρθρο 348Β: Προσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους.
Άρθρο 348Γ: Πορνογραφικές παραστάσεις ανηλίκων.
Άρθρο 351Α: Γενετήσια πράξη με ανήλικο έναντι αμοιβής.
Είδη Βλάβης για τα οποία Μπορεί να Ληφθεί Αποζημίωση
Σωματική βλάβη από πρόθεση:
Ιατρικές και άλλες δαπάνες: Για τον παθόντα και, σε εύλογο βαθμό, για στενό συγγενή του.
Καταστροφή προσωπικών αντικειμένων: Ενδυμάτων, γυαλιών και παρόμοιων αντικειμένων που φορούσε ο παθών κατά τον χρόνο πρόκλησης της βλάβης.
Διαφυγόντα εισοδήματα: Εισόδημα που χάθηκε λόγω της βλάβης.
Προσωρινή σωματική και ηθική βλάβη: Πόνος και ταλαιπωρία.
Μόνιμη σωματική και ηθική βλάβη: Παραμόρφωση ή άλλη μόνιμη βλάβη.
Σωματική βλάβη που επέφερε θάνατο:
Έξοδα κηδείας: Και άλλα έξοδα που απορρέουν από τον θάνατο.
Απώλεια διατροφής: Υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Σωματική βλάβη στενού συγγενή: Αποζημίωση για βλάβη που προκλήθηκε ως αποτέλεσμα του θανάτου του θύματος.
Εγκλήματα κατά του προσώπου, της ελευθερίας ή της ειρήνης του θύματος, και συκοφαντική δυσφήμιση:
Αποζημίωση όταν συντρέχει σοβαρή παραβίαση της ακεραιότητας του προσώπου.
Υλική ζημία:
Αποζημίωση για κλοπή ή φθορά ξένης ιδιοκτησίας από πρόσωπο υπό αναγκαστική κράτηση από κρατικούς φορείς.
Ιδιαίτερα δυσμενείς περιπτώσεις: Μείωση των ευκαιριών βιοπορισμού ή όταν η αποζημίωση είναι ιδιαίτερα σημαντική για άλλους λόγους.
Αμιγώς οικονομική ζημία:
Αποζημίωση για οικονομική ζημία, όπως σε περιπτώσεις απάτης ή υπεξαίρεσης.
Σε υποθέσεις φυγοδίκων ή φυγοποίνων: Αποζημίωση μόνο αν συντρέχουν ειδικοί λόγοι ή ιδιαίτερα δυσμενείς περιπτώσεις.
Αποζημίωση για Συγγενείς ή Εξαρτώμενα Πρόσωπα
Θύματα που έχασαν τη ζωή τους λόγω εγκληματικής πράξης:
Δικαιούχοι: Σύζυγος, συνοικούντες σύντροφοι, μνηστευμένοι, συγγενείς εξ αίματος και εξ αγχιστείας, θετοί γονείς και τέκνα, αδελφοί και οι σύζυγοί τους, και εξαρτώμενα πρόσωπα.
Θύματα που επέζησαν:
Δικαιούχος: Μόνο το ίδιο το θύμα που επέζησε.
Αποζημίωση για μη Υπηκόους Χώρας της ΕΕ
Η αποζημίωση παρέχεται σε θύματα εγκλημάτων βίας από πρόθεση για πράξεις που έχουν τελεστεί στην Ελλάδα, εφόσον έχουν την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή τους στην Ελλάδα ή σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ ή τρίτου κράτους, στις περιπτώσεις του άρθρου 323Α ΠΚ. Δεν γίνεται διάκριση ανάμεσα σε υπηκόους χώρας της ΕΕ και μη.
Διεκδίκηση Αποζημίωσης σε Περίπτωση Εγκληματικής Πράξης σε Άλλη Χώρα της Ε.Ε.
Δυνατότητα Διεκδίκησης στην Ελλάδα:
Αν η εγκληματική πράξη τελέστηκε σε άλλη χώρα της Ε.Ε., αλλά το θύμα έχει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του στην Ελλάδα, μπορεί να υποβάλει αίτηση στην Ελληνική Αρχή Συνδρομής.
Η αίτηση αυτή αποσκοπεί στην χορήγηση εύλογης και προσήκουσας αποζημίωσης από την αρμόδια Αρχή Αποζημίωσης του κράτους μέλους της Ε.Ε. όπου τελέστηκε το έγκλημα, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζει το δίκαιο του κράτους αυτού.
Προϋποθέσεις και Διαδικασία Διεκδίκησης Αποζημίωσης:
Καταγγελία της Εγκληματικής Πράξης:
Η εγκληματική πράξη πρέπει να καταγγελθεί στον Εισαγγελέα ή την Αστυνομία εντός τριών (3) μηνών από τη στιγμή που συνέβη αν πρόκειται για κατ’ έγκληση διωκόμενο αδίκημα.
Εάν λόγοι ανωτέρας βίας εμπόδισαν την καταγγελία, η προθεσμία των τριών μηνών αρχίζει από την άρση αυτών των λόγων.
Αναμονή για το Αποτέλεσμα της Ποινικής Διαδικασίας:
Η αξίωση αποζημίωσης γεννάται μόνο μετά την έκδοση αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης, εφόσον ο δράστης δεν διαθέτει τους απαιτούμενους πόρους, ή αν η ταυτότητα του δράστη δεν μπορεί να εξακριβωθεί και η υπόθεση τεθεί στο αρχείο αγνώστων δραστών.
Σε περίπτωση που ο δράστης δεν μπορεί να διωχθεί ποινικά, η αξίωση αποζημίωσης γεννάται μετά την έκδοση αμετάκλητου απαλλακτικού βουλεύματος ή απόφασης ή άλλου είδους οριστική περάτωση της υπόθεσης.
Πρώτα Εξάντληση της Διεκδίκησης από τον Δράστη:
Το θύμα πρέπει πρώτα να επιδιώξει αποζημίωση από τον δράστη, εφόσον είναι γνωστός και έχει τους απαραίτητους πόρους. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, τότε μπορεί να ζητηθεί αποζημίωση από το κράτος.
Διεκδίκηση Αποζημίωσης αν ο Δράστης δεν Έχει Ταυτοποιηθεί ή Καταδικαστεί:
Μπορείτε να αξιώσετε αποζημίωση από την Ελληνική Αρχή Αποζημίωσης, αν η ταυτότητα του δράστη δεν μπορεί να εξακριβωθεί και η υπόθεση τεθεί στο αρχείο αγνώστων δραστών.
Απαιτούνται επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για τη θεμελίωση της αίτησής σας.
Προθεσμία Υποβολής Αίτησης:
Η αίτηση για την καταβολή αποζημίωσης πρέπει να κατατεθεί εντός ορισμένου χρόνου από τον χρόνο γένεσης της αξίωσης.
Ζημίες και Έξοδα που Καλύπτονται από την Αποζημίωση
Για το Θύμα της Εγκληματικής Πράξης:
Υλική ζημία:
Ιατρικές δαπάνες λόγω σωματικής βλάβης (ιατρική περίθαλψη, νοσηλεία, αποκατάσταση).
Διαφυγόντα εισοδήματα κατά τη διάρκεια της ιατρικής περίθαλψης και μετά από αυτήν (συμπεριλαμβανομένων των διαφυγόντων εισοδημάτων και της απώλειας ή της μείωσης της ικανότητας βιοπορισμού).
Ψυχική ζημία:
Ψυχική και ψυχολογική στήριξη.
Αλλαγή περιβάλλοντος και κατοικίας (μετακόμιση και αγορά απαραίτητων καταναλωτικών αγαθών).
Για Δικαιούχα Πρόσωπα ή Συγγενείς Θύματος:
Υλική ζημία:
Έξοδα κηδείας.
Ιατρικές δαπάνες (θεραπεία μέλους της οικογένειας, νοσηλεία, αποκατάσταση).
Απώλεια διατροφής ή ευκαιρίας.
Η νομοθεσία προβλέπει ότι τα θύματα εγκληματικών πράξεων ή οι συγγενείς τους έχουν δικαίωμα να ζητήσουν αποζημίωση από το κράτος εφόσον πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις και διαδικασίες.
