Η Αρχή της Χρηστής Διοίκησης
Η αρχή της χρηστής διοίκησης είναι θεμελιώδης για τη λειτουργία του κράτους δικαίου. Βασίζεται στην αρχή της νομιμότητας, που απαιτεί η διοίκηση να υποτάσσεται στο νόμο. Η έννοια αυτή είναι κεντρική για τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς το κράτος.
Η Αρχή της Νομιμότητας:
Σύμφωνα με την αρχή της νομιμότητας, η διοίκηση πρέπει να ακολουθεί τους νόμους και να εναρμονίζεται με το σύνολο των κανόνων δικαίου. Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έχει επανειλημμένα επιβεβαιώσει αυτό το πλαίσιο. Η αρχή αυτή θεμελιώνεται στην έννοια του κράτους δικαίου (ΣτΕ 95/2017).
Κράτος Δικαίου:
Η γενική έννοια του κράτους δικαίου συνίσταται στην πραγμάτωση του δικαίου στην Πολιτεία. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διαφύλαξη του κύρους του νόμου. Τα κρατικά όργανα έχουν την υποχρέωση να εξασφαλίζουν την εφαρμογή των νόμων και τον σεβασμό προς αυτούς (ΣτΕ 3500/2009).
Προστασία της Αξίας του Ανθρώπου:
Η αρχή του σεβασμού και της προστασίας της αξίας του ανθρώπου επιβάλλει στα κρατικά όργανα την υποχρέωση να εξασφαλίζουν την πιστή εφαρμογή των νόμων. Αυτή η αρχή προάγει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο νόμο και στην έννομη τάξη. Η αποτελεσματική λειτουργία των κρατικών υπηρεσιών είναι απαραίτητη για την επιβολή και εφαρμογή του νόμου.
Αρχή της Δικαιολογημένης Εμπιστοσύνης:
Η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικουμένου είναι μια από τις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου και της ασφάλειας δικαίου. Ο διοικούμενος, λόγω της σταθερότητας μιας νομικής κατάστασης, έχει την πεποίθηση ότι αυτή θα συνεχιστεί με ευμενείς συνέπειες.
Σχέση με άλλες Αρχές:
Η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης συνδέεται με την αρχή της χρηστής διοίκησης, της καλής πίστης, της αναλογικότητας και της νομιμότητας. Αυτές οι αρχές είναι προϊόν νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας και έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα όταν δεν υπάρχει σχετικός κανόνας δικαίου (ΣτΕ 1992/2016, 1741/2015).
Γενικές Αρχές του Διοικητικού Δικαίου:
Η ελληνική έννομη τάξη δέχεται ότι στους κανόνες του διοικητικού δικαίου περιλαμβάνονται και γενικές αρχές. Αυτές οι αρχές δεν είναι διατυπωμένες σε συγκεκριμένο συνταγματικό ή νομοθετικό κείμενο, αλλά προκύπτουν από το σύνολο της νομοθεσίας. Ρυθμίζουν θέματα οργάνωσης και λειτουργίας των διοικητικών οργάνων.
Επίκληση των Αρχών:
Οι γενικές αρχές επικαλούνται από τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και των υπόλοιπων διοικητικών δικαστηρίων. Χρησιμοποιούνται όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη διάταξη που να εφαρμόζεται στο συγκεκριμένο θέμα. Αυτές οι αρχές αποτελούν τη βάση για την επίλυση νομικών ζητημάτων και την εξασφάλιση της χρηστής διοίκησης.
Παραβίαση της Αρχής της Δικαιολογημένης Εμπιστοσύνης:
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει ασχοληθεί με περιπτώσεις παραβίασης της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης. Στην απόφαση 2624/2015, κρίθηκε ότι η παραβίαση αυτή συνιστά και παραβίαση της χρηστής διοίκησης. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η διοικούμενη είχε την πεποίθηση ότι το Πανεπιστήμιο θα δεχτεί εκπρόθεσμη αίτηση υποψηφιότητας, λόγω πάγιας πρακτικής.
Απόφαση ΣτΕ 2624/2015:
Σύμφωνα με την απόφαση 2624/2015, η παρέκκλιση από την ανατρεπτική προθεσμία συγχωρείται όταν υπάρχει πάγια διοικητική πρακτική παράτασης. Το Πανεπιστήμιο, τηρώντας αυτήν την πρακτική επί χρόνια, είχε ενημερώσει τους υποψηφίους για την παράταση της προθεσμίας. Έτσι, δημιουργήθηκε η δικαιολογημένη πεποίθηση ότι η αίτηση ήταν εμπρόθεσμη. Η μεταβολή αυτής της πρακτικής από το Πανεπιστήμιο θεωρήθηκε παραβίαση της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης.
Νομολογιακή Υποστήριξη:
Η απόφαση 2624/2015 στηρίζεται σε προηγούμενες αποφάσεις του ΣτΕ (3173/2014, 2655/2011, 2717/2007, κ.ά.). Όλες αυτές οι αποφάσεις υπογραμμίζουν τη σημασία της σταθερότητας στη διοικητική πρακτική. Οι πολίτες πρέπει να μπορούν να εμπιστεύονται τις διοικητικές πρακτικές και να βασίζονται σε αυτές για τη λήψη των αποφάσεών τους.
Επίδραση στην Κοινωνία:
Η αρχή της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης συμβάλλουν στη δημιουργία ενός σταθερού και δίκαιου διοικητικού περιβάλλοντος. Οι πολίτες αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια όταν γνωρίζουν ότι οι διοικητικές αρχές ενεργούν με συνέπεια και δικαιοσύνη. Αυτό ενισχύει την εμπιστοσύνη τους στο κράτος και τους θεσμούς.
Συμπεράσματα:
Η αρχή της χρηστής διοίκησης είναι ουσιώδης για τη λειτουργία του κράτους δικαίου. Εξασφαλίζει ότι η διοίκηση ακολουθεί τους νόμους και προάγει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος. Οι γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου, όπως η δικαιολογημένη εμπιστοσύνη και η νομιμότητα, αποτελούν θεμέλια για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών και τη διασφάλιση της έννομης τάξης.
